top of page

Hz. Muhammed’in Davranışlarının Yerel ve Evrensel Boyutu

Hz. Muhammed (s.a.v.), tüm insanlığa gönderilmiş son peygamberdir. Hz. Peygamber’in (s.a.v.) ilk muhatabı kendi kavmi olmakla birlikte getirdiği inanç, ibadet ve ahlak ilkeleri bütün insanlığa yöneliktir. Kur’an-ı Kerim’de, “Biz seni bütün in­san­la­ra müj­de­le­yi­ci ve uya­rı­cı ola­rak gönder­dik. Fa­kat in­san­la­rın ço­ğu bil­mez­ler.”(5), “(Re­sû­lüm!) Biz se­ni âlem­le­re an­cak rah­met ola­rak gön­der­dik.”(6) buyrularak Hz. Muhammed’in (s.a.v.) bütün insanlığa gönderildiği bildirilmektedir. Kur’an-ı Kerim’de, Hz. Muhammed’in (s.a.v.) insanlar için en güzel örnek(7) olduğu ve ona uyulması gerektiği belirtilmektedir.

 Hz. Muhammed’in (s.a.v.) örnek oluşu, içinden çıktığı toplumla sınırlı olmadığına göre bugün onu nasıl örnek alabiliriz? Hz. Muhammed’in (s.a.v.) model oluşu ile onun davranışlarının yöreselliği ve evrenselliği arasında sıkı bir ilişki vardır. Hz. Muhammed’in (s.a.v.) yaşadığı dönemdeki birey ve toplumun dikkate aldı­ ğı örf, âdet ve kültürün rivayetlere kattığı yerel unsurlar, günümüze olduğu gibi taşınamayacağına göre onu model alırken bunların taşıdığı evrensel mesajlar ön plana çıkarılmalıdır. Çünkü Hz. Muhammed’i (s.a.v.) örnek alırken onun söz ve davranışlarını doğru anlamak için yöresellik ile evrensellik arasındaki farkları dikkate almak gerekir. Bu nedenle Hz. Muhammed’in (s.a.v.) içinde yaşadığı toplumun örf ve âdetlerine bağlı olarak yaptığı eylemler ile evrensel nitelik taşıyan söz ve eylemleri birbirinden ayırmak gerekmektedir.

        Peygamberimiz Hz. Muhammed’in (s.a.v.) davranışlarının yerel boyutunu, genel olarak içinde yaşadığı toplumun örf, âdet ve geleneklerine uygun olarak yaptığı hususlar oluşturur. Peygamberimizin (s.a.v.) giydiği elbiseler kullandığı ev eşyaları, yediği yemekler buna örnek verilebilir.   

        Hz. Muhammed’in (s.a.v.) söz ve davranışlarındaki evrensellik ise bunlarda var olan mesajın belirli bir zamanla sınırlı kalmayıp tüm insanlara yönelik olması ve uyulduğunda onun gözettiği amacın gerçekleş­ mesidir.

        İslam dini, temizliğe çok önem vermiştir. Günlük yaşamda pek çok alanda insanlara temizlikle ilgili emir ve yasaklar getirmiştir. Abdest, gusül, ağız ve diş temizliği bunların başında gelir. Hz. Muhammed (s.a.v.) de ağız ve diş temizliğine, “Eğer ümmetime zahmet vermeyecek olsaydım her abdest alışlarında misvak kullanmalarını emrederdim.” (9) buyurarak dikkat çekmiştir. Bu hadiste esas olan evrensel mesaj diş temizliğidir. O dönemde diş temizliği için arak ağacından yapılan “misvak”ın kullanılması önerilmiştir. Günümüzde dişleri temizlemek için çeşitli fırçalar geliştirilmiştir. Hz. Muhammed’i (s.a.v.) diş temizliğinde model almak için sadece misvak kullanmakta ısrar etmek gerekmez. Çünkü sünnette esas olan, gerçekleştirmek istenilen maksadı günümüze taşımaktır. Araçlar zaman, mekân ve imkânlara bağlı olarak değişebilir. 

        Hz. Pey­gam­be­r’in (s.a.v.) inanç, iba­det ve ah­lak­la il­gi­li söz ve dav­ra­nış­la­rı, tüm Müs­lü­man­la­ra yö­ne­lik ev­ren­sel me­saj­lar içe­rir. Hz. Mu­ham­med’in (s.a.v.) ye­rel özel­lik ta­şı­ma­yan, tüm in­san­lı­ğa yö­ne­lik ev­ren­sel me­saj­lar içe­ren pek çok sö­zü var­dır. Ör­ne­ğin Hz. Mu­ham­med (s.a.v.) “İn­san­la­rın en ha­yır­lı­sı in­san­la­ra en fay­da­lı olan­dır.” (10) bu­yur­muş­tur. Sos­yal ha­ya­ta yö­ne­lik olan bu ha­dis, tüm in­san­lar için ge­çer­li­dir. Baş­ka bir ha­di­sin­de ise Hz. Pey­gam­ber (s.a.v.), “Bir­bi­ri­ni­ze kar­şı kö­tü duy­gu­lar bes­le­me­yi­niz. Bir­bi­rinizi çe­ke­me­mez­lik yap­ma­yı­nız. Bir­bi­ri­ni­ze sırt çe­vir­me­yi­niz. Ey Al­lah’ın kul­la­rı kar­deş­ler olu­nuz...” (11) bu­yur­muş­lar­dır. Bir in­sa­na kö­tü duy­gu­lar bes­le­me, bi­ri­ni kıs­kan­ma ve in­san­la­ra sırt çe­vir­me, hiç­bir top­lumun ve ki­şi­nin doğ­ru bul­ma­ya­ca­ğı dav­ra­nış­lar­dır. Bun­lar her bi­re­yi ve top­lu­mu il­gi­len­di­ren ev­ren­sel ah­la­ki me­saj­lar­dır. So­nuç ola­rak tüm in­san­lı­ğa gön­de­ril­miş bir pey­gam­ber ola­n Hz. Mu­ham­med’in (s.a.v.) sünneti de ev­ren­sel­dir. Fa­kat onun söz, dav­ra­nış ve ey­lem­le­ri­ne yan­sı­yan, ken­di dö­ne­mi­ne öz­gü ta­rih­sel, böl­ge­sel, sos­yal, kül­tü­rel, si­ya­sal ve eko­no­mik özel­lik­ler ta­şı­yan ye­rel un­sur­lar da var­dır. Bi­ze dü­şen, onun söz ve dav­ra­nış­la­rın­da­ki ye­rel unsur­la­rı ayırt edip ev­ren­sel me­sa­jı an­la­ya­bil­mek ve ona gö­re dav­ra­nış­lar ge­liş­tir­mek­tir.

BİZİ TAKİP EDİN

BİZİ TAKİP EDİN

  • White Facebook Icon
  • White Twitter Icon
  • White Pinterest Icon
  • White Instagram Icon

© Bu site 2018 yılında ÇİĞDEM DEMİR Tarafından Tasarlanmıştır.

bottom of page